70 χλμ ανατολικά από το Ηράκλειο, βρίσκεται το Οροπέδιο Λασιθίου, γνωστό για τους γραφικούς ανεμόμυλους που αποτέλεσαν ένα από πρώτα αιολικά πάρκα της Ευρώπης και στις δεκαετίες του ΄50 και ΄60 ο αριθμός τους έφτασε τις 10.000 με 13.000.
Η ιδέα ξεκίνησε το τέλος του 19ου αιώνα από τον εμπνευστή και κατασκευαστή του πρώτου ξύλινου αντλητικού των υπόγειων υδάτων ανεμόμυλου, τον Εμμανουήλ Παπαδάκη ή Σπιρτοκούτη. Το 1920 ο Στέφανος Μαρκάκης ή Μαρκοστεφανής, με τις καινοτομίες του κατάφερε να εκσυγχρονίσει τον μύλο αλλάζοντας τον πύργο σε μεταλλικό, τον έκανε πιο στέρεο , αύξησε το ύψος του και κατασκεύασε σιδερένια κουλούρα όπου πάνω σε αυτή διολισθαίνει κυκλικά το σύστημα της κεφαλής. Στη συνέχεια οι ντόπιοι κατασκεύασαν ανεμαντλίες ισχύος 5 MW. Οι ανεμόμυλοι αποδείχτηκαν πολύ επιτυχημένοι και πανομοιότυποι αντιγράφηκαν και κατασκευάστηκαν σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως η Αιθιοπία , Ινδία και Αμερική.
Σήμερα, η κατασκευή διάτρητων πολυεστερικών πανιών, που αντιμετωπίζουν την ένταση των ανέμων με τις τρύπες που διαθέτουν, εκτονώνουν την πίεση του αέρα και καθιστούν τους ανεμόμυλους λειτουργικούς όλο το χρόνο. Ωστόσο, ο αριθμός των ανεμόμυλων που είναι σε λειτουργία είναι μόλις 200. Ο στόχος είναι να αυξηθεί ο αριθμός των αναστηλωμένων ανεμόμυλων και το οροπέδιο να θυμίζει λίγο από το ένδοξο παρελθόν του.
Η καινοτομία στο Οροπέδιο Λασιθίου ξεκίνησε πιο παλιά, όταν οι Βενετοί κατέλαβαν την Κρήτη. Το Οροπέδιο λίμναζε νερά που δεν εκβαλλόταν με ποταμό στη θάλασσα και γι’ αυτό δεν καλλιεργούνταν . Οι Βενετοί για να μπορούν να έχουν σιτηρά και κηπευτικά για το στρατό τους στην Κρήτη, χάραξαν εκεί οριζοντίως και καθέτως αποθετήρια αυλάκια, που ονομάζονται Βάγκες ή Λίνιες (12 προς το βορρά και Νότο και 20 προς Δύση και Ανατολή) με σκοπό να οδηγούν τα νερά σε μια υπόγεια καταβόθρα, τον Χώνο, που τροφοδοτεί με νερό τον ποταμό Αποσελέμη. Οι Βάγκες ή Λίνιες χωρίζουν τον κάμπο σε 193 τετράγωνα. (βλέπε αεροφωτογραφίες από την GOOGLE). Τα τετράγωνα αυτά παραχωρήθηκαν σε Βενετούς αποίκους και ντόπιους καλλιεργητές ως κληροδοτήματα ή Lassiti, στα Βενετσιάνικα. Από εκεί πήρε το όνομα του το Λασίθι.
Η καλλιεργήσιμη γη στο Οροπέδιο Λασιθίου είναι 22.000 με 25.000 στρέμματα, από τα οποία τα 8.000 με 12.000 είναι πατάτες, τα 3.000 με 6.000 κηπευτικά, τα 2.000 με 5.000 σιτηρά, τα 1.000 μηλοειδή και αμπελώνες, όσπρια ψυχανθή και κτηνοτροφικά φυτά. Το οροπέδιο τροφοδοτεί την Κρήτη, την Αθήνα, την ηπειρωτική Ελλάδα και εξαγωγές γίνονται σε πολλά μέρη του κόσμου.
(Περισσότερα άρθρα για την Κρήτη στο www.gomega.gr)
