Ο Ιωάννης Κονδυλάκης ήταν Έλληνας λογοτέχνης και δημοσιογράφος που γεννήθηκε στη Βιάννο Ηρακλείου το 1861. Το έργο του απηχούσε τη δραματική ιστορία της Κρήτης , ιδιαίτερα την περίοδο από το 1866 έως το 1898, περίοδο εξέγερσης των κατοίκων της Κρήτης απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ήταν διανθισμένο με χιούμορ που κάνει την ανάγνωση του, ακόμα και σήμερα, ευχάριστο στην ανάγνωση του. Το πιο γνωστό μυθιστόρημα του Κονδυλάκη είναι ο Πατούχας.
Ο Κονδυλάκης βασίστηκε σε υπαρκτά πρόσωπα και στις αναμνήσεις του από αυτά για να γράψει τον Πατούχα. Ο Μανόλης Σαιτονικολής, ή Πατούχας, ήταν ένας αντικοινωνικός νεαρός, που φοβούμενος το δάσκαλό του χωριού επειδή τον ράβδιζε όταν ήταν μικρός, αποφάσισε να γίνει βοσκός και να ζήσει στα βουνά. Όταν, μετά από χρόνια, αποφάσισε να επιστέψει στο χωριό, οι άγαρμποι τρόποι του τον έκαναν περίγελο στο χωριό ανάμεσα στους συγχωριανούς του. Τον αποκαλούσαν Πατούχα εξαιτίας των μεγάλων ποδιών του και της μεγάλης σωματικής του διάπλασης.
Ο Πατούχας έπρεπε να προσαρμοστεί στη ζωή του χωριού και να κατανοήσει τους άγραφους νόμους της κοινωνίας. Ο έρωτας αποτελούσε για τον Πατούχα κινητήρια δύναμη για την ένταξη του στην κοινωνία. Όμως, ο αυθορμητισμός του τον οδηγούσε συνέχεια σε αστείες καταστάσεις και μπελάδες.
Η πρώτη κοπέλα που γνώρισε και ερωτεύτηκε ήταν η Πηγή. Ο πατέρας του υποσχέθηκε να του φτιάξει ένα σπίτι για να παντρευτεί την Πηγή. Όμως, το σπίτι καθυστερούσε και ο Πατούχας δεν μπορούσε να περιμένει. Προσπάθησε να πείσει την Πηγή να κλεφτούνε, όμως ο αδελφός της τον πυροβόλησε στα οπίσθια. Ο Πατούχας θύμωσε και διέκοψε τη σχέση του με την Πηγή. Μετά γνώρισε το Μαρούλι, η οποία του δήλωσε ότι δεν τον ήθελε γιατί τον θεωρούσε αγροίκο. Η μητέρα της, η χήρα, τον έπεισε για το αντίθετο και εκείνος πρόσβαλε την κοπέλα με αποτέλεσμα να θυμώσει ο πατέρας του.
Σε ένα γλέντι, ο Πατούχας με την παρέα του ούρλιαζαν και φώναζαν με ενθουσιασμό. Όταν κάποιοι νεαροί Τούρκοι θέλησαν να γλεντήσουν κι αυτοί, η παρέα του τους ξυλοκόπησαν και για να αποφύγουν τη σύλληψη κατέφυγαν στα βουνά. Μετά από τρεις μήνες, ο Πατούχας κατέβηκε από τα βουνά και αποφάσισε να κλέψει το Μαρούλι. Μεθυσμένος όπως ήταν, έκλεψε τη χήρα μάνα της. Για να γλυτώσει από το ρεζιλίκι, αποφάσισε να ανακοινώσει ότι θα παντρευόταν την Πηγή.
Ο Πατούχας γράφτηκε το 1892 στην καθαρεύουσα με το κρητικό ιδίωμα στα διαλογικά μέρη. Είναι ένα από τα πιο απολαυστικά κλασικά έργα της Ελληνικής ηθογραφικής πεζογραφίας. Το λιτό ύφος του συγγραφέα, η ψυχογραφική του δεινότητα και το καταλυτικό χιούμορ το κάνουν απολαυστικά σύγχρονο.
Το μυθιστόρημα έχει διασκευαστεί για το θέατρο και το ραδιόφωνο. Το 1972 γυρίστηκε και η ομώνυμη ταινία, με πρωταγωνιστές τον Τάσο Γιαννόπουλο, τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο και τη Ζωζώ Σαπουντζάκη.
(περισσότερα άρθρα για την Κρήτη στο www.gomega.gr)
