Ο Νίκος Καζαντζάκης (Ηράκλειο Κρήτης 1883- Φράιμπουργκ Γερμανίας 1957) ήταν Έλληνας συγγραφέας, δημοσιογράφος , πολιτικός, ποιητής και φιλόσοφος με πλούσιο έργο. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως. Το έργο του έχει μεταφραστεί και εκδοθεί σε 50 χώρες και έχει διασκευαστεί για το θέατρο, το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.
Το πρώτο μυθιστόρημα του Καζαντζάκη, ΄Ο Βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά΄ δημοσιεύτηκε το 1946. Ο μυθιστορηματικός Αλέξης Ζορμπάς ήταν υπαρκτό πρόσωπο που συναντήθηκε με τον Καζαντζάκη στο Άγιο Όρος και έγιναν φίλοι και αργότερα συνεργάστηκαν σε μια επιχείρηση ορυχείου. Ο Ζορμπάς ήταν ένας απλοϊκός άνθρωπος που ασχολούνταν με την ανακάλυψη και εκμετάλλευση μεταλλείων. Η επιχείρηση απέτυχε αλλά ο Ζορμπάς χρησιμοποιήθηκε ως πρώτη ύλη για το μυθιστόρημα.
Η φιλία τους ήταν βαθιά και αληθινή. Ο Ζορμπάς ανέφερε΄΄Αφεντικό, άνθρωπο δεν αγάπησα σαν εσένα΄. Και ο Καζαντζάκης έγραψε΄ Αν ήθελα να ξεχωρίσω ποιοι άνθρωποι άφησαν βαθύτερα τα σημάδια τους στην ψυχή μου, ίσως να ξεχώριζα τον Όμηρο, το Βούδα, το Νίτσε, τον Μπερξόνα και το Ζορμπά. Ο Ζορμπάς με έμαθε να αγαπώ τη ζωή και να μην φοβούμαι το θάνατο. Αν ήταν στη ζωή μου να διάλεγα έναν ψυχικό οδηγό, έναν γκουρού όπως λένε οι Ινδοί, ένα γέροντα όπως λένε οι καλόγεροι στο Άγιον Όρος, σίγουρα θα διάλεγα το Ζορμπά.΄
Στο βιβλίο, η δράση μεταφέρθηκε στην Κρήτη , όπου ο συγγραφέας, το αφεντικό, και ο Ζορμπάς, ο επιστάτης, προσπαθούσαν να εγκαταστήσουν ένα λιγνιτωρυχείο. Ο πρώτος ήταν ένας νέος άνθρωπος, άνθρωπος των γραμμάτων και στοχαστής που αναζητούσε εμπειρίες και ο δεύτερος, γέρος, γεμάτος ζωική ορμή, κινούμενος μόνο από το ένστικτο και το συναίσθημα του, χωρίς καθόλου αναστολές. Ήταν ένας άνθρωπος πρωτόγονος που αποδεχόταν και ρουφούσε τη ζωή. Ο συγγραφέας εντυπωσιάστηκε από τον αντισυμβατικό χαρακτήρα του που αποτελούσε ένα ανεξάντλητο θησαυρό εμπειριών.
Το 1954, ο Ζορμπάς κέρδισε στη Γαλλία το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος και το 2002 συμπεριλήφθηκε σε λίστα της Guardian με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Το βιβλίο μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη το 1964 με πρωταγωνιστές τους Άντονι Κουίν, Άλαν Μπέιτς και την Ειρήνη Παπά. Η μουσική που συμπεριλήφθηκε στην ταινία γράφτηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη και είναι γνωστή παγκοσμίως ως συρτάκι. Στο μυαλό πολλών ξένων, η μουσική αυτή ταυτίζεται με την Ελλάδα. Η τελευταία, πασίγνωστη, σκηνή, στην οποία οι δυο πρωταγωνιστές χορεύουν, γυρίστηκε στην παραλία Σταυρός στο Ακρωτήρι Χανίων.
(περισσότερα άρθρα για την Κρήτη στο www.gomega.gr)
