Ο Βιτσέντζος Κορνάρος (Σητεία 1553- Ηράκλειο 1614) ήταν Κρητικός ποιητής και θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της κρητικής λογοτεχνίας, συγγραφέας του αφηγηματικού ποιήματος Ερωτόκριτος. Ο Κορνάρος καταγόταν από πλούσια, αρχοντική και εξελληνισμένη βενετσιάνικη οικογένεια. Ο αδελφός του Ανδρέας ήταν επίσης συγγραφέας και ιδρυτής ενός λογοτεχνικού συλλόγου, της Ακαδημίας των Παράξενων. Ο Βιτσέντζος μετακόμισε στο Ηράκλειο όταν παντρεύτηκε και ανέλαβε διοικητικό αξίωμα. Πέθανε στο Ηράκλειο και θάφτηκε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.
Ο Ερωτόκριτος είναι έμμετρο μυθιστόρημα και αποτελείται από 10,012 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους. Στους τελευταίους 12, ο ποιητής αποκαλύπτει την ταυτότητά του αναφέροντας το όνομα του, την οικογένειά του και τον τόπο καταγωγής του. Κεντρικό θέμα είναι ο έρωτας του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας. Γύρω από τους δύο νέους περιστρέφονται κι άλλα θέματα όπως η φιλία, η τιμή και η γενναιότητα. Ο Ερωτόκριτος γράφτηκε στην κρητική διάλεκτο και ειδικότερα στο ιδίωμα της Σητείας. Με τη μελοποίησή του από τον Χριστόδουλο Χάλαρη το 1976 και την ερμηνεία του Νίκου Ξυλούρη έγινε ένα εξαιρετικά δημοφιλές κλασικό έργο και πέρασε στην λαϊκή παράδοση.
Η ιστορία διαδραματίζεται στην Αθήνα όπου ο Ερωτόκριτος, γιος του Υπασπιστή του Βασιλιά, ερωτεύεται την κόρη του βασιλιά, Αρετούσα. Κάθε βράδυ τραγουδάει κάτω από το μπαλκόνι της και όταν ο Βασιλιάς το μαθαίνει, του στήνει ενέδρα για να ανακαλύψει ποιος είναι. Για να μην αποκαλυφθεί, ο Ερωτόκριτος φεύγει για την Χαλκίδα. Η Αρετούσα μαθαίνει ποιος είναι κι όταν εκείνος επιστρέφει του στέλνει ένα καλάθι με μήλα για να του δείξει ότι ανταποκρίνεται στον έρωτα του.
Ο Βασιλιάς για να διασκεδάσει την κόρη του οργανώνει ένα αγώνα με κονταροχτυπήματα. Σε αυτόν παίρνουν μέρος όλα τα σπουδαία παλικάρια του κόσμου. Ο Ερωτόκριτος νικάει και παίρνει ένα χρυσό στεφάνι ως έπαθλο. Τότε πείθει τον πατέρα του να ζητήσει από το Βασιλιά την Αρετούσα ως γυναίκα του αλλά ο Βασιλιάς θυμώνει και στέλνει τον Ερωτόκριτο στην εξορία. Πριν φύγει, η Αρετούσα του δίνει ένα δακτυλίδι και οι νέοι αρραβωνιάζονται.
Ο Βασιλιάς θέλει τώρα να παντρέψει την κόρη του με ένα βασιλόπουλο του Βυζαντίου. Όταν η Αθήνα απειλείται από τους Βλάχους και το Βασιλιά τους Βλαντίστρατο, ο Ερωτόκριτος γυρίζει και νικάει τους εχθρούς. Βαριά πληγωμένος και αγνώριστος, ζητάει να δει την Αρετούσα. Της δίνει το δακτυλίδι και πλάθει μια ιστορία για ένα νέο που πέθανε και του έδωσε το δακτυλίδι. Όταν εκείνη ξεσπάει σε κλάματα, εκείνος αποκαλύπτεται. Οι νέοι παντρεύονται και ζουν ευτυχισμένοι μέχρι τα βαθιά τους γεράματα.
Η υπόθεση φέρει ιδέες, ήθη και αντιλήψεις της εποχής, όπως την δύναμη της βασιλικής βίας, την κοινωνική διαφορά ως εμπόδιο στο γάμο αλλά και την πατρική αγάπη που παρακάμπτει όλες τις δυσκολίες, και τις ψυχικές αρετές που είναι διαχρονικές ενώ ο πλούτος και η εξουσία έχουν εφήμερο χαρακτήρα. Ο Κορνάρος αναδεικνύει την ψυχολογική κατάσταση των ηρώων και αιτιολογεί τα κίνητρα της συμπεριφοράς τους.
Το έργο θεωρείται ως μια από τις μεγαλύτερες δημιουργίες της Αναγέννησης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα.
(Περισσότερα άρθρα για την Κρήτη στο www.gomega.gr)
