Κρήτη: Το μέρος που σφυρηλατήθηκε ο πολιτισμός και η παράδοση

Η Κρήτη δεν είναι μόνο παραλίες. Η πραγματική Κρήτη ,όπως λένε οι ντόπιοι, αποκαλύπτει τον πραγματικό της εαυτό όταν επισκεφθεί κανείς τα βουνά της και τα χωριά της.

1. Τα Σφακιά βρίσκονται στην απομακρυσμένη νοτιοδυτική ακτή. Ο ανεξάρτητος και αδάμαστος λαός του καυχιέται ότι έχει επιζήσει από εισβολές επιθετικών πολιτισμών, αντιστάθηκε στη γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και ευδοκιμεί σε αυτό το τραχύ έδαφος με βαθιά φαράγγια, ψηλά οροπέδια και βουνά που προκαλούν δέος. Η Αράδαινα, κοντά, μας δίνει μια ιδέα για την παραδοσιακή κρητική αρχιτεκτονική που έχει παραμείνει ανέπαφη από τότε που το χωριό εγκαταλείφθηκε σταδιακά πριν από τη δεκαετία του 1950.
2. Βάμος, Αποκόρωνας - το τέλειο παράδειγμα αγροτουρισμού: Ο Βάμος είναι ένα χωριό στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, 26 χιλιόμετρα μακριά από τα Χανιά. Διατηρεί ένα νεοκλασικό χρώμα, με απροσδόκητα αρχοντικά, με αμέτρητες ολάνθιστες αυλές, με δεκάδες ξενώνες που μπορούσαν να φιλοξενήσουν δύο ή τρεις φορές τον ίδιο τον ντόπιο πληθυσμό. Αυτό το τελευταίο οφείλεται φυσικά στην υποδειγματική προσήλωση των κατοίκων του στο θέμα του «αγροτουρισμού», κάτι που ξεκίνησε πριν από περίπου μια δεκαετία και έκανε γνωστό τον Βάμο πολύ πέρα από τα σύνορα της Κρήτης. Αν πιείτε μια ρακή στο παραδοσιακό καφενείο στην πλατεία του χωριού και περπατήσετε στα στενά δρομάκια με φόντο τα χιονισμένα βουνά, έχετε κάνει μια καλή αρχή για να γνωρίσετε το «φαινόμενο Βάμου».
3.  Ανώγεια – Η μελωδία του Ψηλορείτη: Οι οικογένειες των μουσικών του Ξυλούρη και του Σκουλά έχουν κάνει τα Ανώγεια γνωστά σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η ειλικρίνεια και η παράδοση είναι έννοιες ταυτόσημες, είτε είναι στη μουσική, στη λαϊκή τέχνη, στην υφαντική, στην κουζίνα, είτε απλά στην αγνή φιλοξενία που εδώ στον Ψηλορείτη τιμούνται ως ιερά. Στα παραδοσιακά καφενεία της κεντρικής πλατείας θα πιείτε και θα απολαύσετε ρακή, θα ακούσετε μαντινάδες από Ανωγειώτες λυράρηδες και, γενικά, θα δείτε ότι ο τουρισμός που έχει φτάσει για τα καλά στα Ανώγεια, ευτυχώς δεν έχει αλλοιώσει τον χαρακτήρα του. Αν είστε αρκετά τυχεροί να πάρετε μέρος σε αυτό το πάρτι, τότε ποιος νοιάζεται!
4.  Καπετανιανά. Η προνομιακή θέση του χωριού στους πρόποδες της ιερής κορυφής του Κόφινα και η ανεμπόδιστη θέα που προσφέρει στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος το τοποθετούν στις περισσότερες λίστες προτιμήσεων. Χωρίζεται σε δύο χωριστά χωριά, το Πάνω και το Κάτω και με τον ονειρεμένο - ξενώνα (Θαλώρης) που περικλείει την ουσία των Αστερουσίων: απομόνωση, γυμνό, άγριο τοπίο, θρησκευτικότητα και καταγάλανη θάλασσα. Εκτός από την ησυχία και την αυθεντικότητα που θα βιώσετε, μπορείτε να σχεδιάσετε χιλιάδες διαδρομές με τα πόδια ή εκτός δρόμου: στον παραλιακό οικισμό του Αϊ-Γιάννη, στη Μονή Κουδουμά, στον Τίμιο Σταυρό του Κοφινά, στην Τρυπητή, στην Τρεις Εκκλησίες κλπ. α. Ίσως έτσι φαίνεται σε όλους μας η πραγματική Κρήτη.
5. Οι Αρχάνες είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά και ιστορικά χωριά. Στο κέντρο των Αρχανών υπάρχουν τα ερείπια μιας ομάδας κτιρίων που πιστεύεται ότι ήταν Μινωικό Ανάκτορο. Επίσης, μια μινωική έπαυλη ανασκάφηκε στο κοντινό Βαθύπετρο. Εδώ, έχουν βρεθεί στοιχεία παραγωγής αγγειοπλαστικής και παρασκευής ελαιολάδου και κρασιού. Οι σημερινές Αρχάνες φημίζονται για την αριστεία της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής τους, καθώς υπάρχουν πάνω από 200 διατηρητέα διατηρητέα κτίρια των οποίων η αποκατάσταση ήταν εκτεταμένη και υποστηρίχθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
6. Κριτσά, Άγιος Νικόλαος – μόλις 15 λεπτά από τον Άγιο Νικόλαο, η Κριτσά είναι ένα παραδοσιακό χωριό με στενά δρομάκια και παλιά σπίτια. Οι γυναίκες της Κριτσάς ήταν ξακουστές στην υφαντική, την κατασκευή δαντέλας και το κέντημα και υπάρχει ακόμη η δυνατότητα αγοράς χειροποίητων ειδών. Αν βρεθείτε εκεί τη Μεγάλη Παρασκευή, φροντίστε να συμμετάσχετε στην πομπή του επιταφίου. Επισκεφθείτε την Παναγία την Κερά, τη βυζαντινή εκκλησία με τις υπέροχες τοιχογραφίες και τη δωρική πόλη Λατώ, τέλειο δείγμα της κλασικής - ελληνιστικής περιόδου της Κρήτης, κρυμμένη σε ένα λόφο 3 χλμ. από την Κριτσά.
7. Μαργαρίτες, Ρέθυμνο Θα συστηθεί ως το χωριό των αγγειοπλαστών, αφού το χωριό Μαργαρίτες έχει μεγάλη παράδοση στην κεραμική. Περπατώντας στα σοκάκια βλέπεις τα μεγάλα πήλινα αγγεία έξω από τις πόρτες και τους τουρίστες να μπαίνουν στα εργοστάσια αγγειοπλαστικής. Τα λουλούδια πλημμυρίζουν τις αυλές, το βραδινό αεράκι είναι δροσερό, η ρακή είναι παγωμένη και η ζωή είναι απλή και ωραία. Χτισμένο σε υψόμετρο 300 μέτρων, στους βόρειους πρόποδες του Ψηλορείτη, το χωριό Μαργαρίτες απέχει 27 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο. Αρχαία μοναστήρια, πύργοι, μονοπάτια, ξωκλήσια κρυμμένα σε σπηλιές και φαράγγια και μια εύφορη κοιλάδα που απλώνεται μπροστά από το χωριό συνθέτουν το σκηνικό αυτού του γραφικού χωριού.
8.  Μύρτος, Ιεράπετρα - μια επίσκεψη στο Μύρτο είναι σαν να ταξιδεύεις στον χρόνο. Μπαίνοντας στο παραθαλάσσιο χωριό θα σας συνεπάρουν εικόνες που είναι βγαλμένες από καρτ ποστάλ. Οι κάτοικοι εξηγούν ότι η θερμοκρασία τον χειμώνα δεν πέφτει κάτω από τους 12 C, γι' αυτό και είναι από τα λίγα μέρη στη Μεσόγειο όπου τα χελιδόνια πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Ο Μύρτος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος. Σε ελάχιστα μέρη στην Κρήτη θα δεις τόσα πολλά χρώματα: το μπλε στις πόρτες και τα παράθυρα, το λευκό στους τοίχους των σπιτιών, το έντονο κόκκινο από τις ντομάτες που κρέμονται. Το πράσινο από τις μουριές και κάθε λογής φυτά και λουλούδια στις αυλές δίνει μια φανταστική εικόνα στους επισκέπτες. Είναι ένα ήσυχο μέρος, όπου θα περάσετε καλά αν δεν αναζητάτε έντονη νυχτερινή ζωή και επίσης θα βρείτε τέλειες ψαροταβέρνες δίπλα στη θάλασσα. Επίσης, αν αναζητάτε την περιπέτεια, μπορείτε να επισκεφτείτε το φαράγγι της Σαρακίνας που απέχει 10 χλμ από τον Μύρτο δίπλα στο χωριό Μύθοι. Καταρράκτες και μικρές λιμνούλες με κρύο γλυκό νερό από τα βουνά θα σας δροσίσουν σε μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα!
9.  Ο Άσπρος Ποταμός ήταν ο παλαιότερος οικισμός στην περιοχή των Πεύκων. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική Κρήτη, χίλια μέτρα βόρεια της θάλασσας και του Μακρύ Γιαλού. Πριν από μερικά χρόνια, οι ιδιοκτήτες του συγκροτήματος αποκατέστησαν τον εγκαταλελειμμένο οικισμό 300 ετών που αποτελείται από σπίτια χτισμένα από πέτρες και χώμα, προσπαθώντας να διατηρήσουν αναλλοίωτο τον αρχικό του χαρακτήρα. Με στόχο τον σεβασμό της φύσης και του περιβάλλοντος, η λειτουργία του ξενώνα βασίζεται αποκλειστικά σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Πέτρινα κρεβάτια, παράθυρα, οροφές με δοκάρια, καλάμια και χώμα για μόνωση και χοντρά μεσαία δοκάρια συμπληρώνουν το σκηνικό. Η περιοχή που βρίσκεται ο οικισμός είναι εντυπωσιακή. Τα βουνά, οι κοιλάδες και οι πλαγιές τους είναι καταπράσινες από δέντρα. Νότια, η κοιλάδα φτάνει στην Ανάληψη και τη διασχίζει ο Άσπρος Ποταμος, στον οποίο ο οικισμός οφείλει το όνομά του.
10.  Ζαρός - Χτισμένος στους πρόποδες του Ψηλορείτη, σε μια καταπράσινη κοιλάδα και σε υψόμετρο 450 μέτρων, ο Ζαρός είναι ένα γραφικό και ιστορικό χωριό που φημίζεται για τα πλούσια νερά του, το φαράγγι του, αλλά και τα μνημεία που υπάρχουν γύρω από το χωριό. Το πιο δημοφιλές αξιοθέατο για επίσκεψη είναι η τεχνητή λίμνη του Ζαρού όπου μπορείτε να κάνετε βόλτες γύρω από τη λίμνη και να καθίσετε να φάτε στις ταβέρνες. Μπορείτε να ακολουθήσετε το μονοπάτι που οδηγεί στο φαράγγι του Αγίου Νικολάου, όπου βρίσκεται το μοναστήρι, αλλά και να επισκεφθείτε το δάσος Ρουβά, ένα από τα ομορφότερα δάση της Κρήτης. Τα ιστορικά μοναστήρια της Μονής Βροντησίου, η Μονή Βαρσαμόνερου καθώς και οι αρχαιολογικοί χώροι της Γόρτυνας και της Φαιστού είναι επισκέψιμα καθώς είναι όλα πολύ κοντά.