Περισσότερα από 2,000 φυτά φύονται στην Κρήτη, 200 από τα οποία είναι ενδημικά. Κάποια βότανα από αυτά έχουν θεραπευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες για τη θεραπεία από το κρύο και τις αρρώστιες και την επούλωση πληγών.
Ο Έρωντας ή Δίκταμο (origanum dictamus) φυτρώνει σε γκρεμούς και πλαγιές και καταναλώνεται ως ρόφημα. Είναι ένα πολύ σημαντικό μελιτογόνο φυτό. Είναι, επίσης, γνωστό για την καταπραϋντική του δράση κατά του πόνου, διαθέτει επουλωτικές ιδιότητες, είναι φάρμακο για το στομάχι και χρησιμοποιείται ως αιμοστατικό.
Η κρητική μαντζουράνα (origanum microphyllum) είναι ένα σταχτοπράσινο βότανο που ανθίζει το καλοκαίρι μέχρι τις αρχές του φθινοπώρου. Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες γνωστές από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της σύγχρονης Ιατρικής, τη χρησιμοποιούσε ως αντισηπτικό. Χρησιμοποιείται στη θεραπεία στομαχικών και εντερικών ενοχλήσεων. Λόγω του ιδιαίτερου και έντονου άρωμα της, χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, μαγειρική και ζαχαροπλαστική και απογειώνει τη γεύση.
Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί, φαρμακολόγοι και βοτανολόγοι Διοσκουρίδης και Γαληνός αναφέρονταν στη χρήση του Μαλοτήρα (sideritis syriace)για την αντιμετώπιση των αναπνευστικών προβλημάτων και των πεπτικών διαταραχών και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο μαλοτήρας έχει αποδειχτεί ότι προσφέρει ανακούφιση από τον πονοκέφαλο και ελαττώνει τους μυϊκούς πόνους με τη μείωση των φλεγμονών. Σύμφωνα με σύγχρονες έρευνες ο μαλοτήρας προστατεύει από την άνοια, καθώς συμβάλλει στην προστασία των νευρώνων από τις βλάβες που προκαλούν οι οξειδωτικές διαδικασίες και οι ελεύθερες ρίζες.
Το φασκόμηλο (salvia officinalis) ανήκει στην οικογένεια του δυόσμου, όπως η ρίγανη, το δεντρολίβανο και το θυμάρι. Καταναλώνεται σαν αφέψημα και σαν έλαιο. Τα φύλλα του έχουν αντισηπτικές, αποχρεμπτικές και σπασμολυτικές ιδιότητες. Το φυτό είναι καρδιοτονωτικό και χρησιμοποιείται κατά των νευραλγιών. Είναι αντιοξειδωτικό, δρα θετικά στη χοληστερίνη και μειώνει τη χοληστερόλη στον οργανισμό. Είναι αντιμικροβιακό και αντιμυκητιακό και η σαλβίνη που περιέχει το κάνει τέλειο εχθρό κατά του σταφυλόκοκκου και του E.Coli. Εξουδετερώνει μικρόβια και βακτήρια υπεύθυνα για την οδοντική πλάκα. Επίσης δρα αποτελεσματικά στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης γιατί έχει ιδιότητες παρόμοιες με τα οιστρογόνα.
Το φλισκούνι (mentha pulegium) είναι ένα είδος μέντας που συνήθως βρίσκεται σε παραθαλάσσιες περιοχές. Έχει ήπιες ηρεμιστικές ιδιότητες, βοηθάει στους ρευματισμούς και την αρθρίτιδα , προσφέρει αποτοξίνωση και καθαρισμό των πνευμόνων στους καπνιστές και, λόγω της έντονης μυρωδιάς του, λειτουργεί ως εντομοαπωθητικό.
Η ρίγανη (origanum vulgare) είναι ένα ποώδες, πολυετές, αρωματικό φυτό. Η κρητική ρίγανη θεωρείται από τις καλύτερες παγκοσμίως. Ως καρύκευμα, χρησιμοποιείται στην μαγειρική (βλέπε χωριάτικη σαλάτα) και αποτελεί τη βάση της Ελληνικής κουζίνας. Ως αφέψημα βοηθάει στην ατονία των εντέρων, την υπέρταση και την αρτηριοσκλήρυνση. Το αιθέριο έλαιο της ρίγανης χρησιμοποιείται στον πονόδοντο.
Το θυμάρι (thymus vulgaris) χρησιμοποιείται ως καρύκευμα, με έντονη και πικάντικη γεύση, και ως αφέψημα. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α,Β και C, σε σίδηρο ασβέστιο και κάλιο και
συμβάλει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της φλεγμονής και της οξείδωσης των κυττάρων.
Όλα τα παραπάνω βότανα και καρυκεύματα συσκευάζονται σε ασφαλείς συσκευασίες και πωλούνται σε καταστήματα μπαχαρικών σε όλη την Κρήτη και σε ανοιχτές και λαϊκές αγορές. Οι πωλητές είναι πάντα πρόθυμοι να δώσουν πληροφορίες και οδηγίες παρασκευής για το καθένα.
(Περισσότερα άρθρα για την Κρήτη στο www.gomega.gr)
