Ο αρχαιολογικός χώρος της Γόρτυνας βρίσκεται 45 χλμ νότια του Ηρακλείου, δίπλα στο χωριό Άγιοι Δέκα. Η Γόρτυνα αποτελεί έναν από τους πιο σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα. Κατοικήθηκε για χιλιάδες χρόνια και έχουν βρεθεί σπουδαία ευρήματα από τις διάφορες περιόδους.
Η Γόρτυνα κατοικήθηκε για πρώτη φορά στη Νεολιθική εποχή, άκμασε στη Μινωική περίοδο και έγινε πρωτεύουσα της Κρήτης και της Κυρηναϊκής (σημερινή Λιβύη) κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο. Η πόλη καταστράφηκε από σεισμούς τον 7ο και τον 8ο αιώνα μ.Χ. και εγκαταλείφθηκε το 828 μ.Χ. με την έλευση των Αράβων.
Η ακρόπολη της Γόρτυνας φαίνεται ότι κατοικούνταν ήδη από το 6000 π.Χ., οχυρώθηκε με την κάθοδο των Δωριέων το 1100 π.Χ και συνέχιζε να ενισχύεται μέχρι τον 6ο και 7ο αιώνα μ. Χ. Το ιερό του Πύθιου Απόλλωνα χρονολογείται τον 7ο αιώνα π.Χ. και συνέχισε τη λειτουργία του μέχρι τον 5ο αιώνα μ.Χ. με την καθιέρωση του Χριστιανισμού στην Κρήτη, ως επίσημη θρησκεία. Η επιγραφή της Γόρτυνας, ο αρχαιότερος νόμος στον Ευρωπαϊκό χώρο, χρονολογείται περίπου στα 450 π.Χ. Είναι χαραγμένη σε 12 στήλες πάνω σε 42 συνεχόμενες πέτρες. Η φορά της γραφής είναι βουστροφηδόν (διαβάζεται, πρώτα, από τα αριστερά και στην επόμενη γραμμή από δεξιά και ούτω καθεξής). Πρόκειται για την καταγραφή παλιότερων νόμων και αφορά το οικογενειακό, το κληρονομικό και το εμπορικό δίκαιο.
Η ρωμαϊκή περίοδος ήταν ειρηνική και η πόλη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και απέκτησε σπουδαία οικοδομήματα. Το ρωμαϊκό Ωδείο ήταν ένα σκεπασμένο θέατρο. Το Πραιτόριο ήταν ένα μεγάλο εντυπωσιακό κτίριο και αποτελούσε την έδρα του Ρωμαίου έπαρχου στην Κρήτη και Κυρηναϊκή. Οι Θέρμες ήταν ένα μεγάλο συγκρότημα λουτρών. Ο ναός της Ίσιδας και του Ερμή-Ανούβι ήταν ο μοναδικός ναός στην Κρήτη αφιερωμένος σε Αιγυπτιακές θεότητες.
Ο ναός του Αγίου Τίτου αφιερωμένος στον μαθητή του Απόστολου Παύλου και πρώτου Επισκόπου της Κρήτης, χτίστηκε στη Γόρτυνα στα μέσα του 6ου μ.Χ αιώνα. Είναι ένας από τα πιο επιβλητικά μνημεία βυζαντινής αρχιτεκτονικής, μια τρίκλητη βασιλικά με εγκάρσιο κλίτος και τρούλο. Ο εσωτερικός του ζωγραφικός διάκοσμος έχει δυστυχώς καταστραφεί. Στο αίθριο υπάρχουν μαρμάρινοι σαρκοφάγοι, τάφοι ιερωμένων της πόλης.
Στον αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας βρίσκεται ένας σπάνιος αειθαλής πλάτανος. Ο μύθος λέει ότι ο Δίας, ο πατέρας των Ολύμπιων Θεών, μεταμορφώθηκε σε ταύρο και έφερε την Ευρώπη στην Κρήτη. Ενώθηκαν κάτω από τον πλάτανο και από την ένωση τους γεννήθηκαν οι τρεις βασιλιάδες της Κρήτης, ο Μίνως, ο Ροδάμανθυς και ο Σαρπηδών. Το μύθο ενισχύει η εύρεση κερμάτων που απεικονίζουν την Ευρώπη και το κεφάλι του Μίνωα( ή του Δία).
Οι ώρες λειτουργίας του αρχαιολογικού χώρου είναι το καλοκαίρι από τις 08΄00 έως τις 19΄00 και η γενική είσοδος στα 6€. Η επίσκεψη στο χώρο, σίγουρα, αξίζει!
(Περισσότερα άρθρα για την Κρήτη στο www.gomega.gr)
